Anti-epilepticum bij een hersentumor

Een anti-epilepticum, ook wel anti-epileptica genoemd is een middel tegen epilepsie. Aangezien epilepsie ontstaat door een verhoogde prikkelbaarheid van zenuwcellen hebben de anti-epilepsie-medicijnen op de een of andere manier een dempende werking op (delen van) het centrale zenuwstelsel.

Het is belangrijk te weten dat anti-epilepticum medicijnen interacties kunnen hebben met andere genees- of genotsmiddelen. Zo kan alcohol bijvoorbeeld de werking van anti-epileptica versterken en sommige anti-epileptica de werking van de anticonceptiepil verminderen of tenietdoen. Het dient dus aanbeveling om bij het gebruik van deze medicijnen toch even de bijsluiter goed door te lezen en oog te houden voor wijzigingen die na het gebruik zijn ontstaan.

Met name hersentumor patiënten met een gliomen maar ook met andere hersentumor soorten hebben vaak last van epilepsie. Dit geldt vooral voor mensen met een laaggradig glioom. Daarom zal een neuroloog zal na het stellen van de diagnose epilepsie overgaan tot het voorschrijven van een anti-epilepticum medicatie. Tegenwoordig worden deze medicijnen niet meer standaard uit voorzorg (profylactisch) voorgeschreven zolang er nog geen epileptische aanvallen zijn opgetreden, maar pas zodra er epileptische aanvallen zijn geweest. Vandaag de dag zijn er vele verschillende anti-epileptica.

De meeste gebruikte anti-epileptica zijn:

• natriumvalproaat (Depakine)
• carbamazepine (Tegretol)
• fenytoine (Diphantoine)
• oxcarbazepine (Trileptal)
• levetiracetam (Keppra)
• lamotrigine (Lamictal).

Meestal wordt er begonnen met één medicijn, en wordt het effect daarvan geëvalueerd. Het is de bedoeling dat de epilepsie wordt onderdrukt en dat er daarbij geen hinderlijke bijwerkingen ontstaan bij de gebruikte dosering. Niet iedereen reageert hetzelfde op een anti-epileptica medicijn. Sommige patienten hebben al last van hinderlijke bijwerkingen bij slechts lage dosering, terwijl de ander patiënt hoge doseringen probleemloos gebruikt zonder enige bijwerking te merken. Daarnaast is het niet zo dat de epileptische aanvallen altijd kunnen worden onderdrukt. Bij laaggradige gliomen wordt slechts de helft van de patiënten aanvalsvrij door het gebruik van anti-epileptica medicijnen. Als het met eerste gekozen medicijn niet werkt of teveel bijwerkingen heeft, wordt vaak een tweede anti-epileptica erbij geprobeerd. Als het met dat nieuwe medicijn dan wel lukt om de aanvallen te onderdrukken, wordt daarna vaak het eerste medicijn stapsgewijs afgebouwd. Soms hebben hersentumor patiënten meerdere soorten anti-epileptica nodig. De behandeling van de tumor zelf middels operatie, radiotherapie en/of chemotherapie kan ook een gunstig effect hebben op het verminderen van de aanvalsfrequentie. Dit geldt zeker indien bij operatie, naast de tumor zelf, ook het hersengebied waaruit de epilepsie ontstaat, de epileptogene zone genaamd, veilig kan worden verwijderd, iets wat op zich dan al vaak de operatie meer dan waard is omdat de kwaliteit van leven voor de patiënt dan zoveel beter kan worden.

Iedere anti-epileptica medicatie heeft zo zijn eigen bijwerkingen. Alle mogelijke bijwerkingen staan vermeld in de bijsluiter die bij de medicatie moet worden geleverd maar ook via de links onderaan deze pagina makkelijk online geraadpleegd kunnen worden. Soms kunnen deze bijwerkingen als zeer hinderlijk worden ervaren, zoals hieronder genoemde voorbeelden.

Mogelijke hinderlijke bijwerkingen zijn onder andere:

• haaruitval
• gewichtstoename bij gebruik van natriumvalproaat (Depakine)
• wazig zien en instabiliteit bij gebruik van carbamazepine (Tegretol)
• prikkelbaarheid bij levetiracetam (Keppra)

Het is belangrijk dat alles wat aan mogelijke bijwerkingen gemerkt wordt goed met de behandelende arts besproken wordt want dan zijn dosisaanpassing of verandering van de medicatie wellicht nodig. Voor de patiënt en de arts is het bij epilepsie ten gevolge van een hersentumor als het ware laveren tussen positief effect (voorkomen van epileptische aanvallen wat de kwaliteit van leven gunstig beïnvloedt) en negatief effect (bijwerkingen die de kwaliteit van leven ongunstig beïnvloedt).

Epilepsie onderdrukkende medicijnen

De hierboven genoemde anti-epilepsie-medicijnen zijn bedoeld om het ontstaan van aanvallen/insulten te voorkómen. Daarnaast zijn er ook medicijnen die een epilepsie aanval kunnen onderdrukken of versneld doen ophouden, nadat de aanval al begonnen is.

Voorbeelden van epilepsie onderdrukkende medicijnen zijn:

• diazepam (Stesolid, rectiole voor rectale toepassing)
• clonazepam (Rivotril, druppels voor in de mondholte)
• midazolam (Dormicum, neusspray).

We noemden het hierboven al een keer maar let op dat vele anti-epileptica medicatie interacties kunnen hebben met andere medicijnen. Dit betekent dat de medicijnen elkaars werking kunnen beïnvloeden. Hierbij kan het ene medicijn ervoor zorgen dat een andere medicijn (voor een andere kwaal) minder goed werkt, of juist extra sterk werkt. Het is daarom heel belangrijk de behandelende arts volledig op de hoogte te stellen van alle anderen gebruikte medicatie, zodat er extra gekeken kan worden naar een mogelijke interactie van het voorgeschreven anti-epileptica met medicijnen die al gebruikt worden.

Bij hersentumoren gebruikte anti-epilepticum:

• Carbamazepine
• Clobazam
• Depakine met als werkzame stof valproïnezuur
• Diazepam
• Diphantoïne met als werzame stof fenytoïne
• Dormicum neusspray met de werzame stof midazolam
• Frisium tablet met de werzame stof clobazam
• Keppra tablet met de werzame stof levetiracetam
• Levetiracetam
• Midazolam neusspray
• Natriumvalproaat met de werzame stof valproïnezuur
• Rivotril met de werzame stof clonazepam
• Stesolid met de werzame stof diazepam
• Tegretol met de werzame stof carbamazepine
• Topamax met de werzame stof topiramaat
• Valium met de werkzame stof diazepam
• Valproïnezuur FNA zetpil voor de werzsme stof valproïnezuur

Meer informatie over epilepsie medicijnen

Voor meer informatie over uw anti-epilepsie medicijn verwijzen wij naar de altijd verplicht bijgeleverde papieren bijsluiters die ook te raadplegen zijn via deze website link: apotheekkennisbank.nl/geneesmiddelen/bijsluiters/zoeken of de (wel) zeer uitgebreidere medicijnen informatie van het College ter beoordeling van geneesmiddelen middels hun geneesmiddeleninformatiebank.nl 

Lees ook meer over epilepsie in ons artikel Omgaan met epilepsie