Ontremd en sociaal ongepast gedrag
Het zinnetje ‘eerst denken, dan doen’ lijkt vaak bij hersentumor patiënten niet meer te bestaan. Dit kan op verschillende manieren tot uiting komen. Zo kan de persoon bijvoorbeeld onophoudelijk gaan praten of niet meer stilzitten of is seksueel ontremd (seksueel ongepaste opmerkingen), kan niet stoppen met eten of drinken of geeft te veel geld uit. De persoon lijkt niet meer aan te voelen wat gepast is en wat niet. De inschatting van wat in een bepaalde situatie fatsoenlijk is en wat niet, kan aangetast zijn.
Tips voor patiënten
- Ook hier geldt dat de mensen uit uw omgeving vaak een beter zicht hebben op uw problemen dan uzelf. Vertrouw op de mening van uw naasten.
- Structuur is belangrijk. Beperk de prikkels waarop gereageerd ‘moet’ worden door te zorgen voor een overzichtelijke, geordende omgeving, een vaste dagindeling en voorspelbare activiteiten.
- Stel duidelijke grenzen voor uzelf. Zo voorkomt u dat u achteraf denkt: ‘dat had ik niet gewild’. Als uw naasten u er bijvoorbeeld op wijzen dat u te veel geld uitgeeft, stel dan een maximum bedrag vast dat u spontaan mag uitgeven. Doe dit in overleg met uw naasten. Als u te veel eet of drinkt, zorg er dan voor dat er niet te veel in huis is. Bij seksueel ontremd gedrag is het goed de uitlokkende factoren te vermijden.
- Spreek af met uw naasten om een signaal te geven wanneer u zich impulsief of onverstandig gedraagt.
- Indien mogelijk, tel dan tot tien voordat u reageert.
Tips voor naasten
- Verbeter onaangepast gedrag op een rustige, duidelijke en concrete manier. Bij subtiele of te algemene aanwijzingen (bijvoorbeeld ‘gedraag je’) bestaat de kans dat de persoon het niet altijd begrijpt of er zich weinig bij kan voorstellen.
- Zorg voor een vaste structuur. Maak bijvoorbeeld afspraken over rooktijden.
- Word niet boos bij sociaal ongepast gedrag. Het zou kunnen dat de persoon dit gedrag blijft stellen omdat hij ziet dat het een reactie uitlokt.
- Bied alternatieven aan voor ongewenst gedrag. Leg bijvoorbeeld uit dat schreeuwen niet de manier is om ergens aandacht voor te vragen, maar dat u wel rustig wilt praten.
- Vaak helpt uitleg geven niet. Probeer dan non-verbaal in te grijpen door bijvoorbeeld een kalmerend handgebaar of door de persoon even aan te stoten.
- Soms helpt het de persoon af te leiden.
- Sociaal gepast gedrag stimuleren, belonen of bekrachtigen kan er voor zorgen dat dit gedrag in de toekomst vaker zal worden gesteld.
- Wees u ervan bewust dat de persoon dit niet met opzet doet en dat hij mogelijk niet in staat is hier iets aan te veranderen, dat hij er geen controle over kan krijgen. In dat geval, negeer het ongewenste gedrag en leid de aandacht af.
Lees ook:
