Hersentumor diagnose bij kinderen

De klachten bij een kind met een hersentumor zijn meestal vaag en wijzen niet direct duidelijk in de richting van een hersentumor. Het stellen van de diagnose is dan ook niet eenvoudig en duurt gemiddeld 32 weken. In de eerste periode van de onderzoeken naar de klachten is het meestal nog niet duidelijk of het gaat om een hersentumor. Er zijn verschillende onderzoeken, die kunnen helpen om de hersentumor als diagnose vast te stellen.

Symptomen

Algemene klachten

Een verhoogde druk in de schedel ten gevolge van een groeiende hersentumor geeft bij kinderen algemene klachten zoals hoofdpijn, (ochtend)misselijkheid, braken en een verminderd gezichtsvermogen. Ook kan er sprake zijn van een globale achteruitgang in schoolprestaties of van gedragsveranderingen. Als de druk toeneemt, kan een toestand ontstaan van sufheid die kan overgaan in coma en overlijden.

Specifieke klachten

De plaats in de hersenen waar de tumor zit geeft specifieke klachten, zoals verminderd gezichtsvermogen (oogzenuw), verlammingen van de ledematen (lange zenuwbaan in de thalamus of de hersenstam), een scheve mond (hersenstam) of een dronkenmansgang (kleine hersenen), achterblijven in groei en veel drinken en plassen (hypofyse). Andere mogelijke verschijnselen zijn epilepsie en geheugen- en concentratiestoornissen.

Onderzoek

Vooronderzoek neuroloog

Het onderzoek om tot een diagnose te kunnen komen wordt meestal geleid door een (kinder)neuroloog. Deze begint daarbij met een  zorgvuldig vraaggesprek. Dit vraaggespek van de arts zal vooral gaan over het begin, de aard en de duur van de klachten. Dit zal met name helpen om mogelijke (andere) oorzaken voor de neurologische klachten te vinden of uit te sluiten. Indien de neuroloog van mening is dat het zeker een hersentumor zou kunnen betreffen wordt er vervolgens een neurologisch onderzoek gedaan waarbij onder andere alle bewegingen, de coördinatie van bewegingen, de kracht, het gevoel en de reflexen van het kind worden getest. Daarnaast worden dan ook de functies van de zintuigen, vooral ogen en oren beoordeeld. Voor aanvullend onderzoek van gehoor of het zichtveld zijn soms speciale testen nodig en kan de patiënt tijdelijk doorverwezen woorden naar een oog en/of oorarts voor een daarop gespecialiseerd onderzoek. Daarnaast zal de arts door met een lampje door de pupilopening heen het netvlies van het oog te bestuderen (fundoscopie). Hiermee kan beoordeeld worden of er een eventuele drukverhoging in de hersenen zit.

Radiologisch onderzoek

Wanneer er na boven beschreven vraaggesprek en onderzoeken nog steeds een verdenking is op een tumor in de hersenen of wanneer men die mogelijkheid zoveel mogelijk wilt uitsluiten moeten er radiologische afbeeldingen van de hersenen van het kind gemaakt worden. Deze door een radioloog te maken beelden worden meestal gemaakt met een MRI-scan. Soms kan er ook gekozen worden voor een wat minder duidelijk maar laagdrempeliger CT-scan. Deze radiologische apparaten maken een grote serie foto’s van laagjes in het hoofd zodat op verschillende diepteniveau alle dwarsdoorsneden van de hersenen goed gezien en beoordeeld kunnen worden. Hiermee is een tumor in de hersenen of het ruggenmerg doorgaans zeer goed zichtbaar te maken. Als een dergelijk onderzoek met spoed moet worden verricht, omdat de symptomen erop lijken te wijzen dat er haast geboden is, wordt vaker gebruik gemaakt van een CT scan. Een CT-scan duurt korter, kent doorgaans een minder lange wachttijd en kan daarom meestal erg snel worden uitgevoerd. Wel is het bij zo'n CT-scan vaak wel nogdig om op een later moment alsnog een MRI te maken voor een meer gedetailleerd beeld van de hersentumor. Een onderzoek met een MRI-scan duurt vrij lang en maakt bovendien veel lawaai. Daarnaast wordt er bij een hersentumor vaak via een infuus een extra contrastvloeistof gegeven voor betere afbeeldingen ook op het gebied van de doorbloeding. Voor een deel van de kinderen is het voor het maken van een MRI-scan waarvoor men soms tot een uur zo stil mogelijk in de nauwe tunnel van de MRI-scanner moet liggen nodig nodig om vooraf een rustgevend medicijn te slikken. In sommige gevallen gaan kinderen zelfs onder narcose voor een MRI-scanner.

Bloed onderzoek

Enkele hersentumoren maken een speciaal eiwit aan dat in het bloed te meten is. Dit worden tumor markers genoemd. Wanneer dergelijk eiwitten in het bloed van kinderen aanwezig blijken te zijn is er meestal van een kiemceltumor sprake. Zo’n eiwit kan daarnaast ook in het ruggenmergvocht aantoonbaar zijn.

Er is af en toe ook behoefte om het vocht dat rondom de hersenen stroomt, de liquor genoemd, te onderzoeken. De liquor zal dan worden afgenomen middels een ruggenprik of lumbaalpunctie. Bij zo'n ruggenprik wordt een dunne holle naald tussen de lagere ruggenwervels door geprikt om vervolgens daarmee  een beetje vocht in een buisje op te kunnen vangen. In een laboratorium wordt deze liquor dan onderzocht op het voorkomen van tumorcellen en/of tumor markers en indien ze daarin aanwezig zijn kan dit helpen bij het vaststellen van het type hersentumor.

Tumorweefsel onderzoek

Een definitieve en zekere diagnose kan pas echt worden vastgesteld aan de hand van een stukje tumorweefsel onder de microscoop. Een (neuro)patholoog kan aan de hand hiervan de hersentumor volgens de WHO 2016 hersentumor classifictie classificeren. De aard van de tumorcellen kan daarbij goed in kaart worden gebracht hetgeen we de histologie van de tumor noemen. Hierbij worden de cellen in het weefsel getypeerd door eiwitten in of op de cellen te laten kleuren in het laboratorium en ook deze onder de microscoop te bekijken. Soms kan de definitieve diagnose langer op zich laten wachten, bijvoorbeeld als extra eiwitkleuringen moeten worden verricht, of  als onderzoek van de genetische verandering van de tumorcellen nodig is, maar doorgaans duurt zo'n onderzoek circa een week na de afname van het tumorweefsel middels een biopt of operatie. Of en zo ja wanneer men overgaat op het bij een kind afnemen van een stukje tumorweefsel hangt sterk af van de volgens de MRI en symptomen bepaalde ernst, omdat dit toch een operatie betreft die risico's met zich meebrengt. Daarnaast kan bij een klein deel van de hersentumoren een diagnose zonder weefselonderzoek worden vastgesteld. Dit betreft tumoren van de hersenstam, tumoren van de oogzenuwbanen en kiemceltumoren waarbij een tumormarker in het bloed of het ruggenmergvocht goed aantoonbaar is om een diagnose en behandelplan op te stellen zonder dat hiervoor eerst nog een ingrijpend weefselonderzoek moet gebeuren.

Lees hier meer meer algemene informatie over de diagnose hersentumor